Việt Nam – Trung tâm sản xuất dệt may đang chuyển mình xanh
Việt Nam là một trong những quốc gia xuất khẩu hàng dệt may lớn nhất thế giới, chỉ đứng sau Trung Quốc và Bangladesh. Ngành dệt may chiếm tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu và đóng vai trò quan trọng trong giải quyết việc làm cho hàng triệu lao động. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của ngành này cũng đặt ra nhiều áp lực về môi trường và trách nhiệm xã hội.
Trong bối cảnh toàn cầu đẩy mạnh chuyển đổi xanh, ngành dệt may Việt Nam đang có bước chuyển mình mạnh mẽ hướng tới phát triển bền vững. Nhiều doanh nghiệp đã chủ động đầu tư vào hệ thống xử lý nước thải đạt chuẩn quốc tế, sử dụng năng lượng tái tạo như điện mặt trời, áp dụng công nghệ nhuộm không nước và quy trình sản xuất ít phát thải. Bên cạnh đó, các chứng nhận môi trường và xã hội như OEKO-TEX, GOTS, ISO 14001, SA8000 đã trở thành tiêu chí quan trọng trong hoạt động xuất khẩu của nhiều doanh nghiệp.
Việt Nam cũng tích cực tham gia vào các sáng kiến toàn cầu như ZDHC, cam kết loại bỏ hóa chất độc hại ra khỏi chuỗi sản xuất. Những bước đi này không chỉ giúp doanh nghiệp tăng năng lực cạnh tranh mà còn đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững chung của quốc gia.
Lợi thế của Việt Nam trong thời trang bền vững
1. Hạ tầng sản xuất đang hiện đại hóa nhanh chóng
Hàng loạt khu công nghiệp dệt may đang được nâng cấp về công nghệ sản xuất và môi trường. Các nhà máy sử dụng máy móc tiết kiệm năng lượng, hệ thống thu hồi và tái sử dụng nước, công nghệ xử lý khí thải hiện đại. Một số doanh nghiệp tiên phong còn đầu tư vào dây chuyền sản xuất vải hữu cơ, vải tái chế và các giải pháp kỹ thuật số để tối ưu hóa sản xuất.
2. Chuỗi cung ứng linh hoạt và đang nội địa hóa
Tỷ lệ nội địa hóa nguyên phụ liệu trong ngành dệt may Việt Nam đang tăng đều qua các năm. Việc chủ động được nguồn nguyên liệu giúp rút ngắn thời gian giao hàng, giảm chi phí logistics và kiểm soát tốt hơn về chất lượng, xuất xứ. Đồng thời, điều này cũng góp phần giảm lượng khí thải trong chuỗi cung ứng, nâng cao tính bền vững cho toàn bộ sản phẩm.
3. Lao động có tay nghề và ý thức cải tiến
Ngành dệt may hiện có hơn 2 triệu lao động trực tiếp và hàng triệu lao động gián tiếp. Nhiều doanh nghiệp đầu tư đào tạo kỹ thuật, kỹ năng quản lý chất lượng, nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường và quyền lợi người lao động. Sự chuyên môn hóa và tinh thần học hỏi của đội ngũ nhân sự là yếu tố quan trọng thúc đẩy chuyển đổi xanh trong toàn ngành.
4. Sự hỗ trợ từ các hiệp định thương mại
Việt Nam hiện là thành viên của nhiều hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như EVFTA, CPTPP, RCEP… Trong đó, các điều khoản về môi trường, lao động và phát triển bền vững là bắt buộc. Điều này tạo áp lực tích cực thúc đẩy doanh nghiệp dệt may phải nâng cấp công nghệ, minh bạch hóa quy trình sản xuất và nâng cao chất lượng toàn diện sản phẩm để đáp ứng yêu cầu từ thị trường cao cấp.
Thách thức cần vượt qua
Chi phí chuyển đổi công nghệ cao: Việc đầu tư vào dây chuyền sản xuất xanh, năng lượng tái tạo, công nghệ xử lý môi trường đòi hỏi nguồn vốn lớn. Nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ gặp khó khăn trong việc tiếp cận tài chính xanh.
Thiếu nguyên liệu tái chế trong nước: Việt Nam vẫn phụ thuộc nhiều vào sợi tái chế nhập khẩu do chưa có hệ thống thu gom, phân loại rác thải dệt may hiệu quả.
Cần tăng cường hợp tác quốc tế: Để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển giao công nghệ xanh, doanh nghiệp Việt cần hợp tác với các đối tác nước ngoài và tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu có trách nhiệm.
Hướng đi chiến lược cho ngành dệt may Việt Nam
Phát triển vùng nguyên liệu bền vững: Đầu tư vào vùng trồng bông hữu cơ, sợi tre, sợi chuối và các loại sợi sinh học trong nước.
Đẩy mạnh nghiên cứu – phát triển: Tăng ngân sách cho các trung tâm R&D để nghiên cứu vải sinh học, vật liệu thay thế và ứng dụng công nghệ số trong sản xuất.
Xây dựng thương hiệu quốc gia: Xây dựng hình ảnh “Dệt may Việt Nam xanh – chất lượng – trách nhiệm” để chinh phục các thị trường khó tính.
Liên kết đào tạo và chuyển giao công nghệ: Tạo mạng lưới liên kết giữa các doanh nghiệp – trường đào tạo nghề – viện nghiên cứu nhằm chuẩn hóa kỹ năng và cập nhật xu hướng công nghệ mới.
Dệt may Việt Nam đang vươn mình mạnh mẽ trên bản đồ thời trang bền vững toàn cầu. Việc kết hợp giữa tiềm năng sản xuất, định hướng chính sách phù hợp và sự chủ động thay đổi của doanh nghiệp chính là nền tảng vững chắc để Việt Nam trở thành một trong những trung tâm dệt may xanh và có trách nhiệm nhất tại châu Á. Trong giai đoạn tới, chiến lược phát triển bền vững sẽ không còn là lựa chọn mà là điều kiện bắt buộc để ngành dệt may Việt Nam giữ vững vị thế trên thị trường quốc tế.