Thuế Quan Mỹ Với Việt Nam: Tác Động Dệt May 2025
Ngành dệt may Việt Nam từ lâu đã là trụ cột kinh tế, đóng góp hàng tỷ USD vào kim ngạch xuất khẩu mỗi năm. Tuy nhiên, chính sách thuế quan mới của Mỹ – áp mức 46% từ ngày 9/4/2025 – đang đặt ngành này trước ngã rẽ quan trọng. Là thị trường lớn nhất của dệt may Việt Nam với hơn 16 tỷ USD xuất khẩu trong năm 2024 (chiếm 44% tổng kim ngạch), Mỹ giờ đây không chỉ là cơ hội mà còn là thách thức lớn. Thuế quan của Mỹ đối với Việt Nam sẽ thay đổi cục diện ngành dệt may như thế nào? Liệu đây là “cú sốc” hay “bệ phóng” cho doanh nghiệp Việt?
Tổng Quan Về Thuế Quan Mỹ Đối Với Việt Nam
Ngày 2/4/2025, chính quyền Tổng thống Donald Trump công bố chính sách thuế quan mới nhằm giảm thâm hụt thương mại của Mỹ. Theo đó, mức thuế tối thiểu 10% được áp dụng cho tất cả hàng hóa nhập khẩu, nhưng các quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Mỹ – như Việt Nam – phải chịu mức thuế cao hơn, lên đến 46%, phản ánh chính sách thuế đối ứng của Mỹ nhằm giảm thâm hụt thương mại. Chính sách này xuất phát từ việc kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đạt 136,6 tỷ USD trong năm 2024, trong khi nhập khẩu từ Mỹ chỉ khoảng 15 tỷ USD, tạo ra mức thặng dư hơn 120 tỷ USD. Tuy nhiên, chính sách này có thể gây tác động tiêu cực lớn đến kinh tế Việt Nam, đặc biệt là các ngành xuất khẩu chủ lực như dệt may, điện tử, và đồ gỗ.
Phân tích sâu hơn: Liệu chính sách thuế quan của Mỹ có hợp lý?
- Góc nhìn của Mỹ: Chính quyền Trump sử dụng công thức “Thuế quan = Thâm hụt thương mại song phương / Tổng giá trị nhập khẩu” để áp thuế. Với Việt Nam, thâm hụt 123,5 tỷ USD tương đương 90% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu, nên Mỹ áp thuế 46% (một nửa mức tính toán). Tuy nhiên, công thức này không dựa trên thuế danh nghĩa mà các quốc gia công bố, mà dựa trên cách tính mất cân bằng thương mại của Mỹ, điều này có thể không phản ánh đúng thực tế hợp tác kinh tế.
- Góc nhìn của Việt Nam: Bộ Ngoại giao Việt Nam cho rằng mức thuế 46% không phù hợp với thực tế hợp tác kinh tế-thương mại cùng có lợi giữa hai nước. Thực tế, mức thuế suất bình quân của Việt Nam áp cho hàng hóa Mỹ chỉ khoảng 9,4%, với phần lớn mặt hàng chịu thuế tối đa 15% hoặc thấp hơn. Điều này cho thấy cách tính của Mỹ có thể không công bằng.
- Góc nhìn quốc tế: Nhiều quốc gia khác, như Pháp, Singapore, và EU, cũng phản đối chính sách thuế quan của Mỹ, cho rằng nó gây tổn hại đến kinh tế toàn cầu và làm suy yếu thương mại tự do. Một số ý kiến cho rằng Mỹ đang sử dụng thuế quan như một công cụ bảo hộ, có thể dẫn đến các biện pháp trả đũa và làm gia tăng căng thẳng thương mại toàn cầu.
Với ngành dệt may, Mỹ là “khách hàng vàng” khi tiêu thụ gần một nửa sản lượng xuất khẩu của Việt Nam. Tuy nhiên, mức thuế 46% này được dự báo sẽ làm tăng giá thành sản phẩm, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cạnh tranh của hàng dệt may Việt Nam trên thị trường quốc tế. Vậy cụ thể, ngành dệt may sẽ chịu tác động ra sao?
Ảnh Hưởng Đến Ngành Dệt May Việt Nam
Tăng Chi Phí và Giảm Cạnh Tranh
Mức thuế 46% đồng nghĩa với việc mỗi sản phẩm dệt may Việt Nam xuất sang Mỹ sẽ phải gánh thêm chi phí đáng kể. Chẳng hạn, một chiếc áo thun giá 100 USD trước đây giờ sẽ có giá 146 USD khi đến tay nhà nhập khẩu Mỹ. Trong khi đó, các đối thủ cạnh tranh như Ấn Độ (thuế 26%), Bangladesh (37%) hay Trung Quốc (34%) có mức thuế thấp hơn, khiến giá thành của họ hấp dẫn hơn. Điều này có thể khiến các nhà bán lẻ lớn như Walmart, Target hay Gap – những khách hàng quen thuộc của Việt Nam – chuyển hướng sang các nguồn cung khác, làm suy giảm lợi thế cạnh tranh vốn có của ngành dệt may Việt Nam.
Sụt Giảm Đơn Hàng và Doanh Thu
Ngành dệt may Việt Nam hiện phụ thuộc lớn vào thị trường Mỹ, với nhiều doanh nghiệp lớn như Công ty CP May Sông Hồng (80% doanh thu từ Mỹ), Công ty CP Đầu tư và Thương mại TNG (46%), hay Công ty CP Dệt May Thành Công (25%) đều coi Mỹ là “đầu ra” chính. Theo Hiệp hội Dệt May Việt Nam (VITAS), nếu không có biện pháp ứng phó kịp thời, đơn hàng xuất khẩu sang Mỹ có thể giảm từ 20-30% trong năm 2025, tương đương thiệt hại từ 5-7 tỷ USD. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến doanh thu mà còn tác động domino đến các khâu sản xuất khác trong chuỗi cung ứng.
Áp Lực Lên Chuỗi Cung Ứng và Việc Làm
Ngành dệt may Việt Nam hiện sử dụng khoảng 2,5 triệu lao động, chiếm gần 30% lực lượng lao động công nghiệp. Khi đơn hàng giảm, các doanh nghiệp buộc phải cắt giảm sản xuất, thậm chí đóng cửa một số nhà máy. Một số công ty nhỏ đã báo cáo khó khăn trong việc duy trì hoạt động ngay từ quý đầu năm 2025, khi các đối tác Mỹ tạm hoãn đơn hàng để đánh giá lại chi phí. Nếu tình trạng này kéo dài, hàng trăm nghìn lao động có nguy cơ mất việc, gây ra hệ lụy xã hội nghiêm trọng.
Cơ Hội Mới Cho Dệt May Việt Nam
Dù đối mặt với nhiều thách thức, thuế quan mới cũng mở ra cơ hội tiềm tàng. Việc Mỹ áp thuế 34% lên Trung Quốc – đối thủ lớn nhất của Việt Nam trong ngành dệt may – có thể khiến các nhà nhập khẩu Mỹ tìm kiếm nguồn cung thay thế. Việt Nam, với vị thế là quốc gia xuất khẩu dệt may lớn thứ hai sang Mỹ (sau Trung Quốc), có thể tận dụng cơ hội này để gia tăng thị phần. Tuy nhiên, để làm được điều đó, ngành dệt may cần cải thiện năng lực cạnh tranh, từ việc tăng tỷ lệ nội địa hóa nguyên liệu (hiện chỉ đạt 50%) đến đầu tư vào sản xuất xanh và công nghệ hiện đại.
Giải Pháp Ứng Phó Thuế Quan Mỹ
Để vượt qua “cơn bão” thuế quan từ Mỹ, ngành dệt may Việt Nam cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp chiến lược:
- Đa Dạng Hóa Thị Trường Xuất Khẩu: Thay vì phụ thuộc vào Mỹ, các doanh nghiệp nên đẩy mạnh khai thác các thị trường đã ký hiệp định thương mại tự do (FTA) như EU (EVFTA), Nhật Bản (CPTPP), hay Hàn Quốc. Ví dụ, EU hiện miễn thuế cho 70% dòng sản phẩm dệt may Việt Nam, tạo cơ hội lớn để bù đắp thiệt hại từ Mỹ.
- Nâng Cao Giá Trị Sản Phẩm: Đầu tư vào công nghệ sản xuất hiện đại, giảm phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc, và hướng tới sản xuất bền vững (ESG) để đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của thị trường quốc tế. Các thương hiệu lớn như Nike hay Adidas đang ưu tiên đối tác đạt tiêu chí “xanh”, và đây là lợi thế mà Việt Nam có thể khai thác.
- Đàm Phán Thương Mại Với Mỹ: Chính phủ Việt Nam cần phối hợp với Bộ Công Thương và các hiệp hội để đàm phán với phía Mỹ, tìm kiếm các ưu đãi hoặc giảm mức thuế xuống thấp hơn. Đồng thời, có thể đề xuất các gói hỗ trợ doanh nghiệp trong giai đoạn chuyển đổi.
- Hợp Tác Với Đối Tác Mỹ: Thương thảo với các nhà nhập khẩu Mỹ để chia sẻ chi phí thuế quan, đặc biệt với các hợp đồng dài hạn hoặc đơn hàng đang thực hiện. Một số doanh nghiệp lớn như May 10 đã bắt đầu áp dụng mô hình này và đạt được kết quả tích cực.
- Tăng Cường Marketing và Thương Hiệu: Đẩy mạnh quảng bá thương hiệu dệt may Việt Nam trên thị trường quốc tế, nhấn mạnh vào chất lượng và giá trị gia tăng để giữ chân khách hàng, ngay cả khi giá thành tăng do thuế quan.